Espanya i los Sefaradim

Por:
- - Visto 763 veces

En pasadas en el foro de Ladinokomunita uvo diskusiones sovre el antisemitismo en Espanya. Empesaron komo reaksion a una fraza mia en uno de los artikolos en El Amaneser (suplemento mensual en ladino del semanal Shalom en Estambol) sovre la vijita del grupo de LK en Espanya en Oktubre de 2010.

Referiendome a la bienvenida ofisial ke resivimos en Sevilla, yo komenti:

“Me parese ke no era lugar de ser sinikos, i dizir ke estos biervos no eran nada mas ke un esforso de enkorajar turizmo djudio a la sivdad, ke no kontenian nada de remorso o ni de ofreser nada de rekompensa por las destruksiones de bienes i almas.” (Publikado en El Amaneser, Febrero, 2011.)


Munchos miembros eskrivieron por el aborresimiento profundo ke egziste kontra djudios en este pais, kuando una amiga ke bive ayi eskrivyo ke no es nada diferente ke en otros paizes.

Esto me izo pensar en la evolusion de mis sentimientos en verso Espanya, ke vo tratar de deskrivir aki.

Para mi en Izmir, ande nasi i bivi asta 1958, la Espanya no era nada mas ke un pais ekstranjero – komo Fransia, Italia, o Amerika. Avlavamos espanyol porke sienes de anyos antes muestros antepasados avian venido de Espanya, arondjados de ayi por no kerersen azer katolikos. Esto ya lo saviamos todos, ma no tenia emportansia en muestra vida, ke se dirijia por muestro djudaismo. Mezmo muestra lingua era jeneralmente yamada “djudio”, i en turko Yahudice (lengua djudia.) Komo Espanya, despues ke mos arondjo, no kijo mas saver de mozotros, ni mozotros no kijimos saver de eya!

Aun kon esto, una de mis tias bivia en Barcelona, siendo kazada kon un Izmirli ke tenia negosio ayi. Kuando yo tenia 14 anyos eya vino a Izmir kon su ija, mi prima, Julia, ke la yamavan “Hulia!” (ansi me ambezi ke en espanyol de Espanya la J se pronunsa H!) En 1958, kuando sali de Izmir para vinir a estudiar en la Amerika, en kamino me kedi en Barcelona por unos kuantos dias ande mi tia. En la sivdad no me senti repozada. No solo ke no entendia todo lo ke dizian, no me agrado ke la sinagoga paresia ser “eskondida”, sin dingun sinyo afuera. Ande estava la grandioza i elegante kehila Bet Israel de Izmir, situada en la kaye prinsipal? Me yevaron a kaminar bastante, ma yo solo sentiya despasensia para irme de este pais estranjero!

En la Amerika me topi en un pais ainda mas ajeno! I demas, aki dingunos savian lo ke es un djudio sefaradi. Mezmo los djudios no se kreian ke yo – no konosiendo Yiddish, ni nada de las komidas o uzos ashkenazis – podia ser djudia! Para poder dar entender ken so yo, i para poder dar a entender ken somos los sefaradis, me meti a estudiar muestra istoria. Kuando mas me embezi, mas entendi la razon deke los muestros en Izmir no sentian dingun atamiento a Espanya. Para kualo akodrar lo negro? No puedes avlar de los mil anyos (o mas) de djudios en Espanya, o de los savyos i poetas i filozofos djudios, sin akodrarte de las mizerias, endjustisias, persekusiones, umiliasiones, i sufriensas. Ni kuando eramos siervos en Ayifto no sufriyimos ansina! Kon la istoria de la servitud en Ayifto (Ejipto), la Tora mos ensenya piadad i mizekordia, i milagros del Dio para traermos a libertad. Ma lo negro ke pasimos en Espanya no mos da dinguna lision. Mijor es dar “loores al Dio” por ande estamos. “Ande estamos, bendigamos,” i “El Dio ke no mos kite el repozo” eran dichas ke se uzavan muncho.

Para mi, saver la istoria sefaradi me kito la gana de ir a Espanya otra vez. Me akodro una koza en partikular ke me avia venido muy afuerte: ke dainda ensenyan a los chikos la gran mentira del “Santo Ninyo de La Guardia”, una kolumnia de sangre anti-djudia.

Ma, kuando en 2007 Mario Saban de Barcelona me izo saver de su organizasion Tarbut Sefarad pensi ke lo mijor es darmos a konoser en Espanya. Demanera ke kuando el me invito a dar konferensias en varias sivdades sovre la istoria i kultura sefaradi, yo aksepti kon entuziasmo.

Los reprezentantes de Tarbut Sefarad en varias sivdades son non-djudios ke tienen grande sempatia por el djudaismo. Angel, en Lleida, me disho ke komo katoliko, el tiene grande verguensa de lo negro ke izo la iglesia a los djudios. Francesc, en Besalu, me disho ke los espanyoles keren restos de djudios, ma no keren a djudios de “carne y ueso.” La audiensa en mis konferensias paresia kurioza de konoser una sefaradia “de carne y ueso”, komo ke sali de las pajinas de livros de istoria. Se maraviavan de sintir mi lingua! Uvo ken me disho algo kontra djudios, ma en jeneral se mostraron muy amavles.

Siguro siempre es triste ver lugares vaziados de djudios, kales i semiterios desakrados. Ma yo esto de akordo kon estas palavras ke eskrivio en Ladinokomunita Rita Cesana, djudia ke nasyo i bive en Barcelona:

“Tenemos una istoria ke devemos konoser i mos deve servir para ambezar de eya para el futuro, [ma] yo no tengo menester de ke esten demandando pardon a kada momento, a los ke mataron malorozamente no van atornar …”

Deja tu Comentario

A fin de garantizar un intercambio de opiniones respetuoso e interesante, DiarioJudio.com se reserva el derecho a eliminar todos aquellos comentarios que puedan ser considerados difamatorios, vejatorios, insultantes, injuriantes o contrarios a las leyes a estas condiciones. Los comentarios no reflejan la opinión de DiarioJudio.com, sino la de los internautas, y son ellos los únicos responsables de las opiniones vertidas. No se admitirán comentarios con contenido racista, sexista, homófobo, discriminatorio por identidad de género o que insulten a las personas por su nacionalidad, sexo, religión, edad o cualquier tipo de discapacidad física o mental.


El tamaño máximo de subida de archivos: 300 MB. Puedes subir: imagen, audio, vídeo, documento, hoja de cálculo, interactivo, texto, archivo, código, otra. Los enlaces a YouTube, Facebook, Twitter y otros servicios insertados en el texto del comentario se incrustarán automáticamente. Suelta el archivo aquí

Artículos Relacionados: