Tesoros entre mis cartas

הײַנט, אַז איך האָב זיך איבעגעפּעקלט קײַן פֿלאָרידע, נעמט מיר אַ יאָר מיט אַ מיטוואָך אויסצופּאַקן זיך. פֿון די צוואַנציק קעסטלעך מיט ביכער, קליידונג און אַרבעטס־זײַטלעך איז איין קעסטל באַשטאַנען פֿון לויטער פּאָטשטאָווע בריוו, וועלכע איך האָב סאָרטירט און געפֿונען דאָרט אַ וועלט מיט אוצרות.

די בריוו זײַנען דורך דער צײַט וואָס איך שרײַב אין פֿאָרווערטס אָנגעקומען פֿון דער גאַנצער וועלט. האָב איך באַשלאָסן בלויז אָפּצוגעבן זיך מיט אַ טייל פֿון זיי.

***

א בריוועלע פֿון פּראָפֿעסאָר דוד פֿישמאַן, דודל. ער איז געווען זייער אַן אָפֿטער אײַנגייער בײַ אונדז אין שטוב, מײַן אבֿרהמלס חבֿרל לאַנגע יאָרן. און ווען מײַן מענדל איז שטאַרק קראַנק געוואָרן האָט ער מיר אָנגעשריבן אַ וואַרעם בריוועלע.

טײַערע מרים,

כ’האָב שוין לאַנג געוווּסט, אַז מענדלס צושטאַנד איז אַ שווערער. פֿון דעסטוועגן האָט די ידיעה וועגן זײַן אַוועקגיין מיך שטאַרק גערירט. בעיקר האָט עס אויפֿגעוועקט אַ כוואַליע פֿון זכרונות און אַלע וואַרעמע זכרונות.

כ’האָב זיך דערמאָנט אין אײַער שטוב אויף „סעדזשוויק עוועניו‟, וווּ איך האָב קינדווײַז זיך געשפּילט מיט אבֿרהמלען. גאָר שאַרף איז געבליבן דער אײַנדרוק פֿון אַ זומער־אַרויספֿאָר מיט די האָפֿמאַנס קיין קאַנאַדע ווו מיר האָבן פֿאַרברענגט אַ וואָך צײַט כאַפּנדיק פֿיש.

איך דאַרף צוגעבן אַ פּראָפֿעסיאָנעלן ענין. מענדל האָט צוגעלייגט אַ האַנט, אַז דער ייִוואָ זאָל מיך פֿאַרבעטן אין אינסטיטוט אין 1988. דאָס איז געווען אַ ווענד־פּונקט אין מײַן אַרבעט און אין מײַן לעבן.

זײַן זאָרג וועגן גורל פֿון ייִדיש אין ייִוואָ איז געווען אַן עכטע און ערלעכע. דאַכט זיך אַז ער איז געווען דער איינציקער ייִדישיסט אויף דער ייִוואָ־פֿאַרוואַלטונג…

איך קען נישט מעסטן די גרייס פֿון דײַן פֿאַרלוסט, אָבער איך קען יאָ דערשפּירן דײַן פֿאַרלוסט איז אַ ממשותדיקער.

דודל

(די 2 טע זײַט פֿון 5)

***

דאָ איז אַ לאַנגער בריוו פֿון ד״ר גרשון ווײַנער, וועלכן איך האָב געמאַכט מיט אַ קאָפּ נידעריקער, וואָס דערמאָנט מיך ווי מיר האָבן זיך איבערגעווערטלט. דאָס איז געווען אין וואַשינגטאָן בײַ אַ ייִדיש קאָנפֿערענץ. נאָך מײַן רעפֿעראַט רופֿט ער מיך צו און איך ציטיר פֿון זײַן בריוו צו מיר:

ליבע פֿרײַנדין מרים פֿון קאָלומביע אוניווערסיטעט אין ניו־יאָרק:

אַ יישר כּוח פֿאַר אײַערע דערגרײכונגען, אָבער ווי ווערט געזאָגט: „אין צדיק בארץ אשר לא יחטא.‟ (איז דען פֿאַראַן אַ צדיק אין לאַנד, וואָס זאָל זיך נישט פֿאַרזינדיקן?)

צווישן די אַלע שיינע זאַכן האָט זיך מיטאַמאָל באַוויזן אַ מיאוסע מויד. וווּ האָט איר גענומען אַזאַ משוגענעם וואָרט ווי „פֿרײַליידיקע‟?

האָב איך אים אַזוי איידל אָפּגעענטפֿערט:

חשובֿער פּראָפֿעסאָר פֿון ייִדיש גרשון ווײַנער פֿון בר־אילן אוניווערסיטעט. זײַט אַזוי גוט און קוקט אַרײַן אין סטוטשקאָווס אוצר פֿון דער ייִדישער שפּראַך אויף זײַטל 564, דאָרט הייבט זיך אָן אַ קעפּל „פֿרײַליידיק‟ מיט אַ גאַנצער רשימה וואָס דער טײַטש דערפֿון איז: אַ נישט־פֿאַרהייראַטער בחור.

גרשון ווײַנער איז אין דעם מאָמענט אָפּגעטראָטן.

***

און אָט איז אַ בריוו פֿון מײַן ליבן און טײַערן לערער חיים קאַזשדאַן. ער האָט מיך אויף אַזוי פֿיל אינספּירירט סײַ אין מיטל־שול און סײַ אין ייִדישן לערער־סעמינאַר, אַז איך האָב זיך פּשוט פֿאַרליבט אין דער פּאָעזיע פֿון איציק מאַנגערן. איך בין דעמאָלט אַלט געווען נישט מער ווי פֿופֿצן

Read more: http://yiddish.forward.com/articles/182263/treasures-among-my-postal-letters/?p=all#ixzz3GjAZ7GaG