אין פֿאַרגלײַך מיט פֿראַנקרײַך, גריכנלאַנד, איטאַליע און אַנדערע אייראָפּעיִשע לענדער, וווּ מעכטיקע מאַסן־פּראָטעסטן זענען אַן אָנגענומענער פֿאָלקס־מינהג, גייען די ניו־יאָרקער זעלטן אויף די גאַסן צו פּראָטעסטירן. די אָרטיקע פּאָליטיק ווערט, געוויינטלעך, אַסאָציִיִרט מיט פֿאַרשיידענע וואַלן־אינטריגעס.
אַפֿילו בעת דער ריזיקער כוואַליע דעמאָנסטראַציעס קעגן וואָל־סטריט, וועלכע האָבן זיך אָנגעהויבן אין סעפּטעמבער 2011 און האָבן אַרומגענומען דאָס גאַנצע לאַנד, זענען ס׳רובֿ גאַס־מאַניפֿעסטאַציעס דורכגעגאַנגען שטיל, אָן ממשותדיקע אומרוען. אַ טייל אייראָפּעער, וועלכע האָבן זיך באַטייליקט אין דער באַוועגונג „אָקופּיר וואָל־סטריט‟, האָבן מאָדנע געקוקט אויף די שטילע געצעלט־שלאָפֿער מיט פֿלוג־בלעטלעך, ווײַל זיי זענען צוגעוווינט צום שלאָגן זיך מיט דער פּאָליציי, ברעכן פֿאַרשיידענע געזעצן און אַנדערע מער „לעבעדיקע‟ פּראָטעסט־אַקציעס.
בקיצור, די פּראָטעסטן און שטרײַקן, שטילע צי אומגעזעצלעכע, זענען נישט קיין פֿאַרשפּרייטער עלעמענט פֿונעם ניו־יאָרקער פּאָליטישן לעבן. אין די לעצטע חדשים האָט זיך אָבער אין דער שטאָט באַוויזן אַן אינטערעסאַנטער סאָציאַלער פֿענאָמען. ווער פּראָטעסטירט יאָ אויף דער גאַס און שטייט הינטער די באַריקאַדן, נישט געקוקט אויפֿן שטאַרקן גוסרעגן? די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער און די סאַטמאַרער חסידים — דווקא אָט־די צוויי גרופּעס. הגם די סיבות פֿון זייער אַקטיוויזם זענען אינגאַנצן פֿאַרשיידענע, קאָן מען באַמערקן אַ טייל אינטערסאַנטע פּאַראַלעלן.
טויזנטער סאַטמאַרער זענען אַרויס אויף דער גאַס דעם 3טן מאַרץ, נישט געקוקט אויפֿן שטאַרקן שניי און האָגל. דאָס מאָל האָבן זיי פּראָטעסטירט קעגן בנימין נתניהוס אויפֿטריט אינעם אַמעריקאַנער קאָנגרעס.
לעצטנס, שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער און סאַטמאַר בײַטן זיך לויט דער ריי אויף די פּראָטעסט־אַקציעס. דעם 9טן אויגוסט 2014 האָט אַ ווײַסער פּאָליציאַנט, אין דער שטאָט פֿערגוסאָן, שטאַט מיסורי, דערשאָסן אויף טויט דעם אומבאַוואָפֿנטן 18־יאָריקן שוואַרצן בחור מײַקל בראַון. דאָס געריכט האָט באַשלאָסן נישט צו מישפּטן דעם פּאָליציאַנט. הגם אַזעלכע טראַגישע אינצידענטן טרעפֿן זיך נישט זעלטן אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן, האָט דווקא בראַונס טויט גורם געווען אַ גאַנצע ריי מעכטיקע פּראָטעסטן איבערן גאַנצן לאַנד. ס׳איז אויפֿגעקומען די אַקטיוויסטישע באַוועגונג „דאָס שוואַרצע לעבן איז וויכטיק‟, וואָס באַקעמפֿט די ברוטאַלע מעשׂים קעגן די אַפֿראָ־אַמעריקאַנער מצד די ראַסיסטישע פּאָליציאַנטן. אַ צאָל ייִדישע גרופּעס און נישט ווייניק יחידים האָבן זיך באַטייליקט אין דער דאָזיקער באַוועגונג.
דער ניו־יאָרקער פֿרומער עולם, בפֿרט די סאַטמאַרער, דעמאָנסטרירן אויך פֿאַר די גאַסן, אַז זייער עקזיסטענץ און זייערע דעות זענען וויכטיק. מיט אַ יאָר צוריק, דעם 9טן מאַרץ, האָבן צענדליקער טויזנט חרדים אָרגאַניזירט אַ ריזיקן פּראָטעסט אין מאַנהעטן קעגן דעם פּלאַן צו צווינגען די פֿרומע בחורים צו דינען אין צה״ל. די סאַטמאַרער חסידים און אַ צאָל אַנדערע חסידישע גרופּעס זענען דעמאָלט אויפֿגעטראָטן מיט בפֿירוש אַנטי־ציוניסטישע רעדעס און לאָזונגען. צום ערשטן מאָל נאָך די מאַסן־פּראָטעסטן קעגן וואָל־סטריט איז אין דער זעלבער געגנט פֿאָרגעקומען אַן עכטער גרויסער מאַסן־פּראָטעסט.
Read more: http://yiddish.forward.com/articles/185891/yiddish-against-netanyahu/?p=all#ixzz3TwGeKpAn
Artículos Relacionados: