זײַענדיק אַ טוריסט אין בריסל, האָב איך זיך באַקענט מיט דער טאָכטער פֿון אַן אַמאָליקן חזן און זינגער אין לאַנד, און זי האָט מיר געשאָנקען אַ קאָמפּאַקטל פֿון איר טאַטן, אַ קאָפּיע פֿון אַ פּלאַטע, וואָס איז אַרויס אין די 1960ער יאָרן. ווי אַ געטרײַע טאָכטער, האָט זי זיך געזאָרגט, אַז דעם גוטן שם פֿון איר טאַטן וועט די וועלט צו גיך פֿאַרגעסן. צוהערנדיק זיך צו דער רעקאָרדירונג, האָב איך געטראַכט: יאָ, זאָל מען וויסן און געדענקען, אַז ס’איז אַמאָל געווען אַזאַ פֿײַנער ייִדישער זינגער אין בעלגיע ווי בערנאַרד פֿריילעך.
געבוירן אין 1922 אינעם פּוילישן שטעטל אָלקוש, לעבן קראָקע, איז בערנאַרד (בערעק) פֿריילעך געקומען מיט זײַן משפּחה קיין ליעזש, בעלגיע אין 1926. דאָרטן איז ער געוואָרן אַ שנײַדער צוזאַמען מיט זײַן ברודער, אָבער אין דער זעלבער צײַט האָט ער שטודירט אין דער „מלוכישער קאָנסערוואַטאָריע‟. אַ דאַנק דעם דירעקטאָר פֿונעם אינסטיטוט, האָט ער שטודירט אַפֿילו בעת דער אָקופּאַציע פֿון דער שטאָט, ווען מע האָט געשטעמפּלט „ייִד‟ אויף זײַן אידענטיפֿיציר־קאַרטל. אין 1942 האָט ער באַקומען די העכסטע אויסצייכענונג פֿון דער קאָנסערוואַטאָריע, אָבער די אויסטיילונג האָט מען אָפּגעהאַלטן בסוד, די נאַציס זאָלן זיך נישט דערוויסן וועגן דעם.
נאָך דער מלחמה האָט ער ווײַטער פֿאַרדינט ווי אַ שנײַדער, אָבער יעדן פֿרײַטיק־צו־נאַכטס געזונגען ווי אַ חזן אין דער ליעזשער סינאַגאָגע פֿון 1947 ביז 1970. אין די 1950ער יאָרן איז ער אָפֿט אויפֿגעטראָטן אין פּאַריז, וווּ ער האָט געזונגען פּאָפּולערע לידער אויף פֿראַנצייזיש. אין ליעזש און אַנטווערפּן האָט ער געזונגען אויף ייִדישע חתונות און בר־מיצוות ביז זײַן טויט אין 1973. זײַנע חסידים אין ליעזש האָבן געשאַפֿן אַ קלוב לכּבֿוד זײַן געזאַנג. אַ פֿילם פֿון זײַנס אַ פֿאָרשטעלונג אויף פֿראַנצייזיש אין 1960 אין ליעזש, קען מען זען בײַ דער פֿאַרבינדונג:
די איינציקע פּלאַטע, וואָס ער האָט אַרויסגעלאָזט, נעמט אַרײַן חזנישע שטיקלעך, סײַ נײַערע קאָמפּאָזיציעס, סײַ טראַדיציאָנעלע, און ייִדישע לידער. אין אַזוינע לידער ווי „בײַם תּהילים‟ און „אלי, אלי‟ הערט מען די השפּעה פֿון חזן מרדכי הערשמאַן, וועלכער די „פֿײַנשמעקער‟ פֿון חזנות האָבן געפּסקנט, אַז זײַן האַרציקער אויסטײַטש פֿון ייִדישע לידער איז בעסער פֿון זײַן חזנות. פֿאַר מײַנע אויערן זינגט פֿריילעך מיטן פּאַסיקן באַלאַנס פֿון דבֿקות און געפֿיל; דאָס הייסט, ער גאָרגלט זיך נישט צו פֿיל. דער אָרקעסטער מיטן פֿידל בראָש גיט צו נאָך ייִדישע קרעכצן צו די לידער, וואָס איז נישט נייטיק. פֿריילעך זינגט אויסדריקלעך צוויי געבירטיגס לידער — „עס ברענט‟ און „דרײַ טעכטערלעך‟, אָבער אינעם ליד „דאָס פּאַסטעכל” („איז געווען אַ מאָל אַ פּאַסטעכל‟), באַווײַזט ער, וואָס ער קען אויפֿטאָן מיט זײַן טרענירט קול. ווי ווײַט איך ווייס, קען מען דאָס קאָמפּאַקטל נישט קויפֿן, אָבער געוויסע לידער קען מען הערן אויף דער אינטערנעץ.
Artículos Relacionados: