1. Adjetivo (enfatizado): ‘primero’ (en una serie cronológica)
די ערשטע נאַכט פּסח פּראַוועט מען דעם ערשטן סדר.
[DI ÉRShTE NAKhT PÉYSEKh PRÁVET MEN DEM ERShTN SÉYDER.]
La primera noche de Pesaj celebramos el primer seder.
2. Adverbio (enfatizado): ‘en este mismo momento, hace un segundo, justo’
דאַנקען גאָט, חיים איז (אָט) ערשט אָנגעקומען.
[DÁNKEN GOT, KhÁYEM IZ (OT) ERShT ÓNGEKUMEN.]
Gracias a Dios, Jaim acaba de llegar.
3. Adverbio (enfatizado): ‘primero que nada’ (= lo más importante); ‘primero’ (al presentar un argumento)
צום אַלעם ערשטן דאַרף אַ תּלמיד זיך לערנען לייענען און שרײַבן.
[TSUM ÁLEM ERShTN DARF A TÁLMED ZIKh LÉRNEN LÉYNEN UN ShRÁYBN.]
En primer lugar un alumno necesita aprender a leer y escribir.
ערשטנס האָב איך זיך געגרײט צום עקזאַמען; צווייטנס איז דער עקזאַמען געווען זייער שווער.
[ERShTNS HOB IKH ZIKh GEGRÉYT TSUM EKZÁMEN; TSVEYTNS IZ DER EKZÁMEN GEVÉN ZÉYER ShVER.]
En primer lugar, estudié para el examen y, en segundo lugar, el examen fue muy difícil.
4. Adverbio (enfatizado): ‘primero (antes de hacer algo más)’; ‘en primer lugar’
.צו ערשט ‹צום ערשטן/צון ערשט› האָב איך געמיינט אַז ער איז אַ בייזער
[TSU ERShT ‹TSUM ERShTN/TSUN ERShT› HOB IKh GEMÉYNT AZ ER IZ A BÉYZER.]
Al principio pensé que era una persona mala.
.צו ערשט ‹צום ערשטן/צון ערשט›, איידער דו עסט אַ שטיקל טאָרט, דאַרפֿסטו אויפֿעסן די גרינסן
[TSU ERShT ‹TSUM ERShTN/TSUN ERShT›, ÉYDER DU EST A ShTIKL TORT, DÁRFSTU ÚFESN DI GRINSN.]
Primero, antes de comer un trozo de tarta, debes terminar las verduras.
5. Interjección (enfatizado): ‘¡He aquí!’ [Mayormente yiddish del norte y uso bíblico/literario]
ווי זי האָט אים געזוכט, ערשט, חיהקע האָט געפֿונען דעם טאָפּ.
[VI ZI HOT IM GEZÚKhT, ERShT, KhÁYKE HOT GEFÚNEN DEM TOP.]
Mientras lo buscaba, he aquí que Khayke encontró la olla.
6. Intensificador (no enfatizado): ‘tan tarde como”, “sólo (cuando)”, “no fue hasta… (eso)”
מיר האָבן לאַנג געוואַרט אויף אים, איז ער ערשט אָנגעקומען גאָר שפּעט בײַ נאַכט.
[MIR HOBN LANG GEVÁRT AF IM, IZ ER ERShT ÓNGEKUMEN GOR ShPET BA NAKhT.]
Lo esperamos mucho tiempo, pero no llegó hasta (= sólo llegó) muy tarde en la noche.
ערשט הײַנט האָבן מיר זיך דערוווּסט די שלעכטע בשׂורה.
[ERShT HAYNT HOBN MIR ZIKh DERVÚST DI ShLÉKhTE PSÚRE.]
Recién hoy nos enteramos de las malas noticias. / No fue hasta hoy que escuchamos las malas noticias.
7. ser ‹llegar› primero = (זײַן דער ע֜רשטער (געבויגן
לאה איז געלאָפֿן; דערפֿאַר איז זי געווען ‹אָנגעקומען› די ערשטע.
[LÉYE IZ GELÓFN; DERFÁR IZ ZI GEVÉN ‹ÓNGEKUMEN› DI ÉRShTE.]
Leye corrió, por eso “llegó” primero.
8. tomar el primer lugar = פֿאַרנע֜מען דאָס ע֜רשטע אָרט
ברוך האָט פֿאַרנומען דאָס ערשטע אָרט אינעם אויסלייג־פֿאַרמעסט.
[BÓREKh HOT FARNÚMEN DOS ÉRShTE ORT ÍNEM ÓYSLEYG-FARMÉST.]
Borekh obtuvo el primer lugar en el concurso de ortografía.
Artículos Relacionados: